Hoeveel beschermde natuur heeft Nederland?

Hoeveel beschermde natuur heeft Nederland?

Natuur in Nederland in een notendop (een samenvatting)

Om gelijk maar met de deur in huis te vallen: er is 0% ongerepte natuur in Nederland. Alles is in meer of mindere mate door de mens beïnvloed. Wanneer je aan een buitenstaander wilt uitleggen wat natuur is in Nederland, dan kan dat in een paar zinnen. Neem hiervoor de beschermde natuur op het land: het Natuurnetwerk Nederland (NNN). Het NNN besloeg eind 2022 zo’n 21% (7.038 km²) van het vaste land (33.674 km²). Let wel het gaat dan om het vaste land zonder watervlakten zoals het IJsselmeer en de Waddenzee. Ongeveer de helft van het NNN is zelfs beschermd als Europees beschermde natuur: Natura 2000.

Slechts een schamele 5% van de beschermde natuur (NNN) op het land bestaat uit gebieden waar de natuur vrijwel (weer) haar eigen gang mag gaan zoals bosreservaten en delen van de Veluwe. Deze natuur komt nog het dichtst bij wat je ‘ongerepte natuur’ zou kunnen noemen. Daarnaast is ongeveer 30% van onze beschermde natuur cultuurbos met houtoogst. Het grootste deel (bijna twee derde) van onze beschermde natuur op het land is echter beheerde landschapsnatuur -met veelal historische vormen van landbouw- zoals schraal grasland, weidevogelgebied, heide of landgoed.

Het percentage nagenoeg onbeheerde natuur die haar eigen gang mag gaan kan -zeker in de grotere natuurgebieden- flink omhoog. Een paar voorbeelden: van de Waddenzee (oppervlakte 2.400 km²) is dat percentage momenteel maar 3%. Van het Nationaal Park de Utrechtse Heuvelrug is dat percentage circa 2% (vier bosreservaten van samen ongeveer 2 km²). NB: de internationale natuurorganisatie IUCN stelt dat op tenminste 75% van ieder nationaal park, de natuur haar eigen gang moet kunnen gaan.

Nederland wil voldoen aan de afspraak in het VN Biodiversiteitsverdrag, om uiterlijk in 2050, de biodiversiteit voor 100% te hebben hersteld. Uit onderzoek van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) blijkt dat er dan nog zo’n 1.500 km² (een gebied ter grootte van de provincie Utrecht) aan beschermde natuur bij moet komen om de biodiversiteit duurzaam te kunnen herstellen. Het gaat dan onder meer om bossen, moeras en hoogveen.

Wat is beschermde natuur?

Volgens het Biodiversiteitsverdrag van de Verenigde Naties (VN) dat in 2010 werd afgesloten moest ieder land voor het jaar 2020, tenminste 17% van zijn land (inclusief binnenwater) en 10% van zijn zeegebied (inclusief buitenwater) (target 11) reserveren als beschermde natuur. De vraag is ook: wat is nu beschermde natuur? In Nederland zijn er twee verschillende categorieën van beschermde natuur: het Natuurnetwerk Nederland (NNN) en het strenger beschermde Europese Natura 2000 netwerk. Vrijwel alle Natura 2000 gebieden in Nederland maken ook deel uit van het Natuurnetwerk Nederland; ruwweg de helft van het NNN valt onder Natura 2000. In het Natuurnetwerk Nederland is natuur vooral beschermd tegen aantasting van de oppervlakte en is de kwaliteit gewaarborgd van 17 verschillende -min of meer beheerde- natuurtypen. Het gaat veelal om beheerde landschapsnatuur zoals vogelgraslanden, moeras, heide, duinen en (productie-)bos en maar een klein deel waar de natuur nagenoeg zelfredzaam is en die haar eigen gang mag gaan.

Delen van het NNN die vallen onder Natura 2000 zijn zo bijzonder en kwetsbaar dat de bescherming zelfs op Europees niveau is geregeld. De VN maakt geen nader onderscheid tussen NNN of Natura 2000: beide categorieën worden beschouwd als beschermde natuur.

De Europese Unie ​heeft alleen het Natura 2000 areaal (11. Protected areas) aangemeld voor het Biodiversiteitsverdrag van de VN. In 2020 was ​18,2% van het Europese landoppervlak beschermd als Natura 2000 en daarmee voldeed de Europese Unie aan target 11 om tenminste 17% van het landoppervlak (inclusief binnenwater) te beschermen als natuur. Nederland meldde echter niet haar Natura 2000 areaal (14,7%) aan voor het verdrag maar gaf het ruimere Natuurnetwerk Nederland (26%) op en kwam zo ruim boven die 17% uit.

De vraag over hoeveel beschermde natuur Nederland nu eigenlijk heeft, is ook interessant voor de media. Stefan Pasma (oprichter van deze site) komt hiermee regelmatig in het nieuws. Naar aanleiding van de Biodiversiteitstop in Montreal werd Stefan Pasma in december 2022 geïnterviewd door Trouw: ‘Nederland heeft nog zeker 150.000 hectare nieuwe natuur nodig voor biodiversiteit’. In juli 2022 had Stefan samen met Raoul Beunen en Sander Turnhout een opiniestuk geschreven dat in de Volkskrant werd gepubliceerd: ‘Reductie van stikstof is niet genoeg, er moet meer natuur bij’. In juni 2021 stond in de Volkskrant het artikel ‘Nederland moet hard op zoek naar natuur om te beschermen. 30 procent beschermde natuur in Nederland in 2030?’ waar Stefan een bijdrage aan heeft geleverd. In april 2021 stond er een interview in Trouw over hoe Nederland presteert op het vlak van beschermde natuur. Het artikel ‘Er moet nog veel meer natuur bij in Nederland volgens de Verenigde Naties. Maar hoe dan?’ is hier te lezen: deel 1 en deel 2.

Nederland heeft geen 17% Natura 2000

Volgens de Natura 2000-barometer van de Europese Commissie is maar 14,7% (5.495 km²) van Nederland beschermd als Natura 2000-gebied en dat is dus minder dan die beschermde 18,6% van de Europese Unie. Het gaat dan om het percentage Natura 2000 van landoppervlak inclusief binnenwater (zoals het IJsselmeer) maar exclusief buitenwater, zoals de Waddenzee en de Westerschelde. Ons land inclusief binnenwater heeft een oppervlakte van 37.394 km². Met het buitenwater erbij is het oppervlak van Nederland 41.543 km² en dan is het percentage 13,2%.

Ons land komt nog 17% minus 14,7% dus 2,3% (bijna 900 km²) Natura 2000-natuur te kort. Die 900 km² komt overeen met een gebied ter grootte van de Veluwe. Om het tekort aan Natura 2000-natuur op te heffen zouden grote NNN-natuurgebieden zonder Natura 2000 status, zoals het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug (oppervlakte 100 km²), alsnog die status moeten krijgen. Er valt zeker wat voor te zeggen omdat al op korte termijn te doen want de Utrechtse Heuvelrug is het enige nationale park in Nederland zonder Natura 2000 status. Vergeet daarnaast ook niet dat Nederland naar verhouding veel binnenwater heeft beschermd als Natura 2000 (circa 70%!) en daarentegen maar 9% (3.031 km²) van het pure landoppervlak (33.674 km²). Bij een evenredige verdeling tussen beschermd land en beschermd binnenwater zou die 9% beschermd landoppervlak dus 14,7% -of eigenlijk tenminste 17%- moeten zijn.

Het CBS komt op een iets ander getal als het gaat om het percentage natuur in Nederland (percentage van het landoppervlak inclusief binnenwater, exclusief buitenwater) namelijk 13 %. Het CBS kijkt namelijk naar het grondgebruik van Nederland en hanteert hierbij de term ‘Bos en open natuurlijk terrein’. Het CBS kijkt dus naar het grondgebruik en neemt dus niet mee of die natuur al dan niet beschermd is (bijvoorbeeld als Natura 2000). Ook worden productiebossen en in het bos gelegen boomkwekerijen meegeteld. Naast bos worden ook meegeteld Open droog natuurlijk terrein en Open nat natuurlijk terrein. Neem bijvoorbeeld de CBS cijfers voor 2015. Nederland had toen een oppervlakte van 4.154.303 hectare (41.543 km²) en dat is het landoppervlak inclusief binnenwater en buitenwater. Zo’n 54% van Nederland is dan agrarisch terrein (2.236.317 hectare; dat is 22.363 km² ) en 12% (498.956 hectare; dat is 4.900 km²) is Bos en open natuurlijk terrein. Wanneer het buitenwater niet wordt meegeteld (oppervlakte Nederland dan 3.739.039 hectare) zijn de percentages als volgt: agrarisch terrein 60% en Bos en open natuurlijk terrein 13%. Wanneer we alleen naar het pure landoppervlak kijken dus ook zonder binnenwater (oppervlakte Nederland dan 3.367.098 hectare) wordt het percentage agrarisch terrein 66% en Bos en open natuurlijk terrein wordt dan 15%.

Natura 2000: niet alleen ongerepte natuur

Bij Natura 2000 zit er echter nog een addertje onder het gras. In Natura 2000 gebieden mogen namelijk nog economische activiteiten plaatsvinden, zoals visserij en houtoogst, mits dat niet ten koste gaat van beschermde soorten en habitats. Natura 2000 natuur is dus zeker niet alleen wilde, ongerepte natuur. De Europese Commissie schat dat ongeveer 13% van het huidige Europese Natura 2000 areaal te kenmerken is als wildernis natuur. Dat komt dus neer op iets meer dan 2% van het landoppervlak van Europa. Voor Nederland is dat percentage circa 1%.

© Stefan Pasma, Ongerepte-Natuur.nl
Gelderse Poort

De nieuwe EU-Biodiversiteitsstrategie voor 2030

Op 23 oktober 2020 hebben alle 27 lidstaten van de EU ingestemd met de doelen van de nieuwe EU-Biodiversiteitsstrategie 2030 voor herstel van de biodiversiteit in Europa. In 2030 zal 30% van het landareaal (inclusief binnenwater) van Europa beschermd zijn als natuur en ook 30% van het Europese zeegebied (inclusief buitenwater). De omvang van het areaal beschermde natuur in Europa stijgt straks van de huidige 26% (18% Natura 2000 en 8% door de lidstaten beschermde niet-Natura 2000 natuur) naar 30%. Het meest vernieuwende van deze strategie: een derde deel van het beschermde 30% landareaal en een derde deel van het beschermde 30% zeegebied wordt strikt beschermde natuur. Op dit moment is 3% van het Europese landareaal strikt beschermde natuur en in 2030 zal dat ruim drie keer zo groot zijn (10%). Die strikte bescherming houdt in dat natuurlijke processen in deze gebieden maximaal de ruimte moeten krijgen. Beperkt economisch medegebruik (bosbouw, landbouw, visserij, etc.) zoals in Natura 2000 gebieden vaak nog wel mogelijk is, is in deze strikt beschermde natuurgebieden niet meer toegestaan. Het gaat dus om beschermde gebieden waar de intrinsieke waarde van de natuur centraal staat. Deze strikt beschermde gebieden gaan overigens niet op slot voor mensen; natuurvriendelijke recreatie blijft wel mogelijk. In januari 2022 heeft de EU nadere richtlijnen gepubliceerd voor het instellen van strikt beschermde gebieden (hoofdstuk 4).

Van Ecologische Hoofdstructuur (EHS) naar Natuurnetwerk Nederland (NNN): een stukje historie. In 1990 werd een EHS gepland met een omvang van ongeveer 7.000 km². Het ging onder meer om 4.500 km² bestaande natuur, 1.500 km² nieuwe natuur en circa 1.000 km² beheersgebied dat in agrarisch gebruik zou blijven. De EHS kreeg in 2013 een nieuwe naam: Natuurnetwerk Nederland (NNN). Beheersgebieden vielen voortaan buiten het NNN en ook de begrenzing van het NNN werd hier en daar aangepast. Het NNN zal in 2027 zijn ingericht en op het land een omvang hebben van ongeveer 7.350 km². Dat is bijna 22% van het vaste land oppervlak van Nederland.

Opgave beschermde landnatuur voor Nederland tot 2030

Het landoppervlak (33.674 km²) en binnenwater oppervlak (3.720 km²) van Nederland bedraagt samen 37.394 km². Nederland had in 2020 bijna 15% Natura 2000-natuur en 11% niet-Natura 2000 natuur begrensd als beschermde natuur; samen het Natuurnetwerk Nederland (NNN). Die 15% +11% = 26% komt overeen met een oppervlakte van 9.720 km². Het gaat dan om 6.735 km² beschermde natuur op het land (20% van het landoppervlak) en bijna 3.000 km² beschermde natuur op het binnenwater (80% van al het binnenwater, 3.720 km²). Nederland heeft dus eigenlijk bijna al haar binnenwater beschermd maar slechts een vijfde van het landoppervlak. NB: van de geplande 7.350 km² beschermde natuur op het land voor 2027 was eind 2022 nog 315 km² (Negende Voortgangsrapportage Natuur) niet gereed. Dit resterende areaal wordt in de periode tot 2027 nog ingericht als natuur.

Ook Nederland staat aan de lat om een bijdrage te leveren aan het behalen van het Biodiversiteitsstrategie 2030 doel voor 30% beschermde natuur. Om die 26% op te hogen naar 30%, zal er tussen 2020 en 2030 ongeveer 1.500 km² (komt overeen met 4%) aan beschermde natuur bij moeten komen. Gezien de erg scheve verhouding tussen beschermd land (20% in 2020) versus beschermd binnenwater (80%) zal uitbreiding van natuur vooral op het land plaatsvinden. Het areaal beschermde natuur zal dus moeten toenemen van 20% naar 24% van het landoppervlak. Om hierbij een beeld te schetsen: het gaat om een areaal nieuwe natuur dat overeenkomt met het oppervlak van de provincie Utrecht. Er van uitgaande dat die nieuwe natuur vooral op landbouwgrond (22.363 km² in 2015) zal worden gerealiseerd, zal het landbouwareaal in Nederland hierdoor met bijna 6% afnemen in de periode 2020 tot 2030 (NB: er van uitgaande dat het landbouwareaal in de periode tussen 2015 en 2020 vrij stabiel in omvang was). Overigens is benodigde landbouwgrond voor woningbouw, in vergelijking tot de opgave voor beschermde natuur kleiner, circa 1,5 % (periode 2020 tot 2030)

Wat zijn kansrijke locaties voor de opgave nieuwe natuur tot 2030? Dat zullen met name locaties zijn die bijdragen aan uitbreiding van natuur én die bijdragen aan het robuust verbinden van natuurgebieden die van elkaar gescheiden zijn door snelwegen of landbouwgebieden. Voor het verbinden van de grotere natuurgebieden met robuuste ecologische verbindingen is een netwerk van circa 12 ‘natuursnelwegen’ nodig. Voor dit netwerk, dat bestaat uit stroken natuur van ongeveer 1 kilometer breed, is ongeveer 270 km² grond nodig. Dat is ongeveer 1% van de huidige landbouwgrond. Een voorbeeld van een kansrijke verbinding is de verbinding tussen de nationale parken Drents-Friese Wold en Dwingelderveld. De benodigde ruimte voor nieuwe natuur is daar zo’n 5 km². Een ander voorbeeld is de robuuste verbinding tussen de Veluwe en Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug. Hier is mogelijk 20 km² aan nieuwe natuur nodig plus een nog te bouwen ecoduct over de A1, ecoduct Terschuur.

Welke natuur telt straks mee voor de natuuropgave?

Het is echter nog maar de vraag of ons Natuurnetwerk Nederland (NNN) straks volledig mag meetellen als beschermde natuur. Zo omvat het NNN momenteel bijna 1.900 km² (Basisbestand Natuur en Landschap, bijlage 9) aan N16 – Bossen met productiefunctie, waar natuurbehoud niet het hoofddoel is. Bijna een derde (!) van onze beschermde natuur op het land valt onder ‘N16’. Naast productiebos waar regelmatig hout wordt onttrokken aan het bos omvat N16 ook bossen die voor meer dan 20% uit niet-Europese soorten als Douglas en Japanse lariks bestaan. Dergelijk bos komt daardoor nog niet in aanmerking als bostype waar het natuurdoel leidend is (N14 en N15).

Het College van Rijksadviseurs heeft in het najaar van 2020 geadviseerd (pagina 54-55) om in bossen die deel uit maken van Natura 2000 geen hout meer te oogsten. NB: ruwweg de helft van het NNN valt onder Natura 2000 bescherming. Wellicht is het een goede optie om houtproductie te verplaatsen naar de nog in te richten bufferzones rond stikstofgevoelige Natura 2000 gebieden.

Is het bos aan de rand van jouw wijk of dorp nu bestemd voor de natuur of wordt er hout geoogst? Met de Natuurbos-checker heb je in een paar tellen uitgezocht of je te maken hebt met een bos met hoofddoel natuur of met een bos voor de houtproductie.

Opgave voor strikt beschermde natuur

Afgezien van het doel voor 30% beschermde natuur zal een derde hiervan straks strikt beschermde natuur moeten worden. Voor Nederland gaat het dan om circa 3.700 km² strikt beschermde natuur (landoppervlak inclusief binnenwater). Hier heeft Nederland nu relatief nog weinig van. Het gaat dan met name om natuurgebieden met grootschalige dynamische natuur; die hebben samen nu een omvang van 420 km² en dat is ongeveer 1% van het landoppervlak inclusief binnenwater. Zie ook: Hoeveel wildernis is er in Nederland?

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft in een rapport (2020, pagina 141) gekeken naar opties voor strikt beschermde gebieden in Nederland. Het gaat dan om gebieden die vallen onder het natuurtype grootschalige dynamische natuur (N01) maar bijvoorbeeld ook de bosreservaten. In een recente (2022) quick scan van het PBL is aangegeven dan binnen de huidige beschermde natuur, na systeemherstel, een percentage van 6,4% strikt beschermde natuur haalbaar is. Voor het behalen van de 10% is dus ook uitbreiding van het Natuurnetwerk Nederland (NNN) nodig.

Die doelstelling voor strikt beschermde natuur zal ook gevolgen hebben voor de nu al beschermde landnatuur (20%; komt overeen met 6.700 km²). Vooral in de nationale parken liggen nog kansen. Zo kan Nederland -net als Duitsland- de ’75 percent rule’ (pagina 35) van het IUCN te gaan hanteren voor meer wildernis in de nationale parken. Zo is van het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug nu nog maar 2% strikt beschermde natuur (slechts vier bosreservaten). Op de bijna tienmaal grotere Veluwe -volledig Natura 2000 echter geen nationaal park- is dit nauwelijks beter met ongeveer 7% (circa 30 bosreservaten plus het gebied in Nationaal Park Veluwezoom met grootschalige dynamische natuur).

Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug is onderdeel van het Natuurnetwerk Nederland maar bestaat voor het grootste deel nog uit grote oppervlakken productiebos (N16.03) waar natuur niet het hoofddoel is (beige gekleurde areaal). Het kleinere, donkergroene areaal is Dennen-, eiken- en beukenbos (N15.02). In deze meer natuurlijke bossen is natuur wél het hoofddoel. De vier bosreservaten op de Utrechtse Heuvelrug (samen 2% van het Nationaal Park) maken onderdeel uit van deze meer natuurlijke bossen (N15) maar zijn niet apart zichtbaar op deze kaart (provincie Utrecht, 2020). Voor meer info over de meer natuurlijke bossen (N15); zie de toelichting bij de Natuurbos-checker.

Rijksopgave voor herstel biodiversiteit komt overeen met opgave EU-Biodiversiteitsstrategie 2030

Nederland heeft als streefdoel voor 2050 de biodiversiteit versterken en voor 100% te herstellen. Europees beschermde soorten en habitats moeten in Nederland dan in goede staat zijn en duurzaam kunnen voortbestaan. Nederland rapporteert hierover aan Europa met onder meer 81 beschermde plant- en diersoorten en 52 habitattypen vanuit de zogenaamde Europese Vogel- en Habitatrichtlijn (VHR). Het gaat dan om beschermde plant- en diersoorten als groenknolorchis, boomkikker, zalm en otter en over beschermde habitattypen als Actieve hoogvenen en Oude eikenbossen. NB: beschermde vogelsoorten staan -nogal verwarrend- niet op de beschermde plant- en diersoortenlijst maar op een aparte lijst over vogels; de Vogelrichtlijn. Nederland rapporteert dus naast die 81 beschermde plant- en diersoorten ook over 190 beschermde broed- en 81 beschermde trekvogelsoorten aan Europa (totaal dus 352 beschermde plant- en diersoorten en 52 habitattypen)

Voor de landnatuur was rond het jaar 2018 het hersteldoel voor circa 55% bereikt volgens het PBL (Referentiescenario’s natuur, tussenrapportage Natuurverkenning 2050, paragraaf 4.1). Met vastgesteld beleid, zoals verbetering van de milieukwaliteit en de voltooiing van het Natuurnetwerk Nederland (in 2027), kan rond 2030 ongeveer het hersteldoel voor circa 65% worden bereikt. Voor 2050 is een hersteldoel mogelijk van 90 tot 95%; het Hoger Doelbereik-scenario (Referentiescenario’s natuur, tussenrapportage Natuurverkenning 2050, paragraaf 5.1). Het Natuurnetwerk Nederland zal dan op een aantal effectieve locaties met ongeveer 1.500 km² landnatuur moeten worden uitgebreid in de periode 2020 tot 2050.

De benodigde uitbreiding van het areaal landnatuur met 1.500 km² in de periode 2020 tot 2050 is dus vrijwel net zo groot als het areaal dat nodig is om aan de beoogde 30% beschermd gebied in 2030 te komen vanuit de EU-Biodiversiteitsstrategie! Merkwaardig is dan ook dat het kabinet in 2020 liet weten dat ze hoopt dat die 30% beschermde natuur EU-doelstelling niet voor elke individuele lidstaat gaat gelden.

Het PBL heeft ook onderzocht (pagina 70) wat er nodig is aan nieuwe bossen, moerassen en venen voor die 1.500 km² nieuwe natuur. Het gaat hierbij om circa 400 km² (half)natuurlijke graslanden, onder andere in beekdalen, 150 km² venen (inclusief hoogveen), 250 km² heide/ven, 150 km² moeras en 200 km² rivier- en beek-begeleidend bos, 150 km² haagbeuken-essenbos en 100 km² overige natuurtypen. Het PBL heeft in een achtergrondrapport (paragraaf 5.8) ook gekeken waar die 1.500 km² nieuwe natuur moet gaan komen; 45% op de hogere zandgronden, 20% in laagveen, 15% in rivierengebied, 10% in het zeekleigebied en de overige 10% in de duinregio, het heuvelland en oevers van wateren. Deze cijfers laten ondubbelzinnig zien dat de natuurgebieden die we nu hebben, onvoldoende ruimte bieden om alle beschermde soorten en habitats duurzaam in Nederland te kunnen laten voortbestaan. In die benodigde nieuwe bossen en venen zal weinig of geen plek zijn voor de landbouw. In die 400 km² (half) natuurlijke graslanden kan wellicht deels een rol zijn weggelegd voor extensieve vormen van landbouw. Het landbouwareaal in Nederland zal door de natuuropgave waarschijnlijk met bijna 8% afnemen.

Het PBL verwacht dat door diverse ruimteclaims, het landbouwareaal sowieso verder afneemt tot 2050. Die afname zal ongeveer in het zelfde tempo verlopen als in de afgelopen decennia het geval was. De gevolgen van de natuuropgave voor individuele boeren zullen beperkt blijven omdat ingespeeld kan worden op het feit dat veel landbouwbedrijven geen bedrijfsopvolger hebben (Grote opgaven in een beperkte ruimte, pagina 101).

In december 2022 verscheen er een quick scan van de universiteit Wageningen en Sovon Vogelonderzoek Nederland. Dat onderzoek kwam uit op 700 km² benodigde nieuwe natuur. Dat is dus ongeveer de van helft van het benodigd natuurareaal uit het PBL rapport. Daar staat tegenover dat het landbouwareaal waarop natuurinclusief moet worden geboerd wel een flink stuk groter moet worden om het natuurhersteldoel te halen. Niet 1.200 km² (PBL rapport) maar zesmaal zo groot: 7.000 km². Dat is ongeveer een derde van het landbouwareaal in Nederland.

Opgave voor beschermde zeenatuur tot 2030

Voor de zeenatuur geldt straks ook de 30% beschermde natuur doelstelling van de EU-Biodiversiteitsstrategie 2030. Het oppervlak van het Nederlands deel van de Noordzee, inclusief buitenwater is 62.640 km². Hiervan is momenteel 24% aangewezen als Natura 2000 gebied. Echter in die Natura 2000 gebieden mag voor een groot deel nog steeds worden gevist. In sommige delen van die beschermde natuur zal op termijn wel bodemberoerende visserij met sleepnetten worden verboden.

Voor het aanwijzen van strikt beschermde natuur op het Nederlandse deel van de Noordzee zijn we nu nog ver van huis: momenteel is minder dan 1% van de Noordzee beschermd tegen alle vormen van visserij. Het doel van 10% strikt beschermde natuur op zee kan worden bereikt door het instellen van zeereservaten op de Noordzee. Beschermde Noordzeereservaten; zeegebieden zonder windmolens, delfstoffenwinning en visserij, zijn echt een must. Op de Waddenzee (buitenwater) is momenteel een beschermd gebied voor wetenschappelijke doeleinden, dat prima model zou kunnen staan voor Noordzeereservaten; het Referentiegebied in de Waddenzee. Dit strikt beschermde gebied beslaat ongeveer 3% van de Waddenzee.

In het in 2020 afgesloten Akkoord voor de Noordzee is afgesproken dat in het Natura 2000 gebied het Friese Front een ‘no fisheries zone’ komt die ruim de helft van dat gebied zal beslaan. Het gaat om een gebied van 1.649 km² (ongeveer 10 keer het landoppervlak van het eiland Texel) en omvat 2,6% van het Nederlandse deel van de Noordzee (inclusief buitenwater). In dit gebied zal geen enkele vorm van visserij meer plaatsvinden. In 2022 zal dan eindelijk sprake zijn van het eerste zeereservaat op de Noordzee!