Verkiezingen Tweede Kamer – standpunten over natuurherstel

Laatste update: 14 maart 2021

Fragmenten met standpunten rond natuurherstel uit de verkiezingsprogramma’s 2021-2025 van zittende en ook een aantal nieuwe partijen.

In dit overzicht van momenteel 18 partijen, hebben 8 partijen -van links tot rechts- een aparte natuurparagraaf. Slechts 2 partijen (50PLUS, PVV) hebben geen standpunten rond natuurherstel.

Keuzemenu

Partijen met een aparte natuurparagraaf in vet:

50PLUS – BIJ1 – Code Oranje – CDA – ChristenUnie – D66 – DENK – Forum voor Democratie – GroenLinks – JA21 – Partij voor de Dieren – PvdA – PVV – SGP – SP – Splinter – Volt – VVD

50PLUS verkiezingsprogramma

De 50PLUS partij heeft geen specifieke standpunten over natuurherstel

BIJ1 verkiezingsprogramma

(pagina 67) Biodiversiteit wordt prioriteit. Maaibeleid wordt aangepast om natuur de ruimte te geven en er wordt plaats gemaakt voor meer (kleine) ecosystemen in parken en natuurgebieden.
Alle natuurgebieden komen onder verantwoordelijkheid van de provincie. Zij krijgen doelstellingen op (o.a.) het gebied van biodiversiteit en wildstand.
Er komt een nationaal bomenplan om het aantal bomen in Nederland binnen afzienbare tijd fors uit te breiden en uiteindelijk te verdubbelen.

Code Oranje verkiezingsprogramma

Landbouw en natuur. De voedselproductie in ons land is van een hoog kwaliteitsniveau, met dank aan onze boeren en vissers. Niet alleen zorgen zij voor een hoge kwaliteit van producten; zij spelen ook een belangrijke rol in het natuurbeheer en het onderhouden van ons landschap. Kortom: een cruciale sector waarin veel in verandering is. Denk alleen aan het – door de coronacrisis gegroeide – besef dat voedselvoorziening dichtbij huis belangrijk is. Maar denk ook aan de aandacht voor de nadelige neveneffecten van de gebruikte productiemethoden voor gezondheid, dierenwelzijn en biodiversiteit. Onze overheid speelt hier niet goed op in. Het is een typisch voorbeeld van het ‘van bovenaf’ dicteren van papieren regelgeving – vaak ingegeven door grote en mondiale financiële belangen – en het over de hoofden van de boeren en vissers heen afkondigen van steeds wisselende maatregelen. In deze campagnetijd wordt dit alleen maar erger. Zo jagen we natuurlijk de boeren in het harnas. Dit moet echt 180 graden anders. Ga met de boeren om tafel. Deze tijd vraagt echt om een andere manier van besturen, gebaseerd op waardering, maatwerk en samenwerking.

CDA verkiezingsprogramma

(pagina 59-60) Voor nieuwbouwprojecten komt er een groennorm om de balans tussen wonen, natuur en recreatie te beschermen. Groen groeit mee. Wij zien in houtbouw een duurzaam alternatief voor steen en beton, omdat het CO2 vasthoudt in plaats van uitstoot. Bij bouwen in het groen is en blijft het voorkomen van nadelige schade voor kwetsbare natuurgebieden en behoud van het landschap een belangrijk aandachtspunt.
(pagina 65) Het begin van de grote omslag is een nieuwe visie op de ruimtelijke indeling van ons land. In een nieuwe Nota Ruimte leggen we voor de lange termijn vast waar we ruimte bestemmen om te wonen en werken of voor natuur en landbouw. In deze nieuwe visie worden de Randstad en grote natuurgebieden ontlast en nieuwe groeiregio’s aangewezen, wat tevens in het belang van een vitaal platteland is.
(pagina 71) We zijn zuinig op de natuur en het cultuurlandschap in ons land. Behoud en versterking van de nationale parken en kwetsbare natuurgebieden vragen om een doordachte langetermijnvisie, gerichte investeringen in natuurverbetering en de versterking van het ‘groen’ onderwijs en onderzoek. Bij de aanleg en bouw van grote windmolens en zonneparken worden natuur en landbouwgronden zoveel mogelijk ontzien, zeker zolang er op daken nog volop ruimte is voor zonnepanelen. Ook wordt altijd als eerste de directe omgeving geraadpleegd.
Wij onderschrijven de Europese Green Deal, maar maken ons nog grote zorgen over de uitwerking voor de specifieke Nederlandse situatie. De doelstelling om 30% (Europa breed) van het land- en wateroppervlak als beschermd natuurgebied aan te merken is in ons land niet haalbaar. We dragen actief en constructief bij aan de vormgeving om de haalbaarheid en betaalbaarheid van de maatregelen te beschermen. Dat geldt ook voor de herijking van het bestaande Natura2000 beleid.

ChristenUnie verkiezingsprogramma

natuurparagraaf ‘Investeren in natuur’, pagina 104-106:
Investeren in natuur. Veel mensen hebben de coronatijd thuis doorgebracht, en daardoor juist de drang gevoeld om de natuur in te gaan. We waarderen natuur en groen dichtbij nog meer dan voorheen. Zoals Martine Vonk al schreef: “Laat de natuur niet iets zijn waar je met de auto naartoe moet rijden, haal haar dicht bij huis”. Natuur heeft intrinsieke waarde als deel van Gods schepping en is noodzakelijk voor ons welbevinden. Natuur is een belangrijke drager van en een ordenend principe voor de ruimtelijke inrichting. Daarom willen we investeren in meer natuur en die natuur ook beter beschermen. Het is belangrijk dat er zorgvuldige regels zijn die de natuur beschermen met concrete, meetbare en toetsbare doelstellingen en maatregelen. We zien dat milieuvervuiling de natuur aantast en dat de biodiversiteit (soortenrijkdom) onder druk staat. Recente onderzoeken maken bijvoorbeeld duidelijk dat het aantal bijen en andere insecten sterk achteruit is gegaan, terwijl die van levensbelang zijn voor de bestuiving van gewassen, plaagbestrijding en het opruimen van organisch afval en een bron van voedsel zijn voor een veelheid aan andere soorten. Omdat de natuur niet voor zichzelf kan spreken, komen wij voor haar op. Dat is niet altijd makkelijk, omdat economische belangen al snel voorrang krijgen, maar wel nodig. We accepteren niet dat afspraken over natuur berusten op resultaten die worden ‘geleend uit de toekomst’, zoals bij de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) en ander beleid gebeurde. We bieden ruimte aan particulier initiatief voor een groenere omgeving die door mensen zelf wordt beheerd. Er is goed natuurbeleid nodig waarbij we werken aan vier grote uitdagingen: versnippering, verzuring, vermesting en verdroging. Het doel is om de afname van biodiversiteit en natuurrijkdom te stoppen en te bouwen aan een robuust netwerk van Nederlandse natuurgebieden en Nationale Parken.
Structurele plus op de begroting voor natuur. Het kabinet heeft recent € 3 miljard beschikbaar gesteld voor natuurherstel en -uitbreiding in de komende tien jaar. Om de ambities op het gebied van natuur waar te kunnen maken, moet er structureel geld bij.
Voltooien van Nationaal Natuurnetwerk. De Natura2000 gebieden, het Nationaal Natuurnetwerk en de ecologische verbindingen ertussen zijn cruciaal voor een robuuste natuur in Nederland en moeten voor 2030 gerealiseerd worden. Daarbij stellen wij voor aandachtscontouren om de natuurgebieden vast te stellen, die dankzij bijbehorende onderzoeksplicht, bij nieuwe ontwikkelingen en/of besluiten helpen om deze gebieden te beschermen. Zo helpen we de biodiversiteit te beschermen en te ontwikkelen.
Ambitieuze reductie stikstofdepositie en emissies. De depositie van stikstof moet omlaag door het nationaal terugdringen van stikstofemissies. Een verlaging van 26% van de stikstofemissies is een cruciale eerste stap, maar het terugdringen van emissies kan en moet nog ambitieuzer voor het herstel van biodiversiteit. Uitgangspunt is dat alle grote uitstotende sectoren (landbouw, verkeer en industrie) hier een bijdrage aan leveren.
Nationale Parken als iconen. Nationale parken moeten meer zijn dan natuurterreinen. We gaan door met het nieuwe beleid rond nationale parken, zodat dit echte natuuriconen worden van ons land en van regio’s.
Vergroening stedelijk gebied. Natuur is goed voor de mens. Elke Nederlander zou vanuit huis makkelijk in de natuur moeten kunnen komen. Daarom streven wij naar een groen en waterrijk netwerk door het hele land. We vergroenen steden via parken en groenstroken in stadscentra en komen met een eenmalige subsidie van 50% voor gemeenten ten behoeve van de aanplant van 100.000 nieuwe bomen langs wegen in stedelijk gebied en het vervangen van bestrating door groenstroken (actie Steenbreek). Verdichting en vergroening moeten hand in hand gaan om hittestress te verminderen, biodiversiteit in de stad te vergroten en bij te dragen aan schonere lucht en betere leefbaarheid. We ondersteunen particuliere initiatieven die daaraan bijdragen.
Bossenstrategie: minimaal 10% meer bos. De omvang en de kwaliteit van bossen staan onder druk, daarom streven de Rijksoverheid en de provincies naar een uitbreiding van het Nederlands bosareaal met minimaal 10%, ofwel 55.000 voetbalvelden aan bos erbij. Meer bos is nodig voor de biodiversiteit en voor het vastleggen van CO2. Daarnaast zorgt het Rijk voor een kwaliteitsimpuls voor de bestaande bossen. Op de gronden binnen het Nationaal Natuurnetwerk streven we naar maximale biodiversiteit, dus inheemse bomen. We zetten in op herstel van houtwallen, singels en hagen (met vergoeding voor de boer), en voor structureel meer bomen en/of struiken op/rond bedrijventerreinen en luchthavens en langs de gemeentelijke-, provinciale, en rijksinfrastructuur. Ook leggen we meer moerassen en kwelders aan.
Kostendekkende beheervergoeding natuur. We zetten in op goed beheer van bestaande natuurgebieden door hier via de provincies goede vergoedingen tegenover te stellen. Boeren en natuurorganisaties worden beloond voor het onderhoud van landschapselementen en het beheer van soorten.
Verpachten overheidsgrond. Overheidsgrond wordt alleen nog verpacht onder strikte duurzaamheidsvoorwaarden gericht op behoud of versterking van de biodiversiteit.
Aandacht voor landschap en cultuurhistorie. Het behoud van cultuurhistorische en landschapselementen moet een sterker onderdeel worden van het Europese gemeenschappelijke landbouwbeleid (GLB), zodat het loont voor boeren om zich hiervoor in te zetten.
Groene boa’s in buitengebied. In het buitengebied is er sprake van toenemende criminaliteit, zoals afvaldumping en met name drugsafval. Er komt geld voor meer groene boa’s in het buitengebied en een hogere vergoeding voor taken die normaal niet tot hun werkzaamheden behoren.
Bescherming Waddengebied. Het Waddengebied is UNESCO-werelderfgoed. Economische activiteiten, zoals zout- en gaswinning, staan op gespannen voet met de bescherming van het gebied. De vergunningverlening voor gaswinning bij Holwerd wordt daarom stopgezet. Het project Holwerd aan zee wordt gesteund.
Ecocide in het internationaal strafrecht. De mensheid is in haar bestaan direct afhankelijk van de natuur. In Nederland en wereldwijd staat deze echter onder druk. Actieve en adequate bescherming van onze natuur is daarom van het grootste belang. We streven er op internationaal toneel naar ecocide (het ernstig beschadigen of vernietigen van een ecosysteem in zodanige mate dat het vreedzaam gebruik van dit gebied door de inwoners ernstig verminderd is of zal worden) op te nemen in het internationaal strafrecht door het als vijfde pijler toe te voegen aan het Statuut van Rome.
Wensballonnen worden verboden. De verkoop en het gebruik van wensballonnen wordt verboden. Het risico op natuurbranden en het verstrikt raken van dieren wordt hiermee teruggedrongen.

D66 verkiezingsprogramma

natuurparagraaf ‘Ruimte maken voor nieuwe natuur’, pagina 73-74:
Ruimte maken voor nieuwe natuur – Veel mensen genieten van natuur. De ideale plek om te ontspannen, sporten en even tot jezelf te komen. Maar helaas gaat het slecht met de Nederlandse natuur. Slechts vier procent van de natuurgebieden is in goede staat. Het aantal wilde dieren is gehalveerd sinds 1990. De stikstofcrisis maakt pijnlijk duidelijk dat de natuur, samenleving en economie niet altijd in harmonie met elkaar zijn. Wat D66 betreft gaan we veel nieuwe natuur aanleggen, de bestaande natuur beter beschermen en het stikstofprobleem oplossen.
We creëren grotere natuurgebieden – Veel natuurgebieden in Nederland zijn van elkaar gescheiden in kleine en geïsoleerde gebieden. Dit brengt dier- en plantensoorten in gevaar. Populaties worden te klein, dieren kunnen elkaar niet meer bereiken. Grotere leefgebieden, betere verbindingen en groene bufferzones zorgen voor sterkere populaties en een grotere overlevingskans van soorten. En lossen tegelijkertijd stikstofconflicten voor de lange termijn op.
We zorgen dat in 2050 alle natuur in goede staat is. Als tussenstap willen we dat in 2030 50 procent stikstofreductie is gerealiseerd.
In 2030 is 30 procent van ons land- en zeeoppervlak effectief beheerd natuurgebied. Dit Natuurnetwerk is een combinatie van beschermde gebieden en andere gebieden die behoud van biodiversiteit als hoofddoel hebben.
We creëren tot 2025 50.000 hectare extra beschermde natuur en 160.000 hectare tot 2040. Dat is een derde meer natuur dan we nu hebben. Natuurgebieden worden uitgebreid en verbonden.
We maken ruimte voor natuur van gebieden met arme, dalende en verzilte grond. Deze gebieden zijn het minst interessant voor landbouw, terwijl de reguliere landbouw er de meeste milieuschade doet. Dat betekent dat een groot deel van het Groene Hart weidevogelgebied wordt en er bossen bij komen op de hoge zandgronden van Drenthe, Twente en de Achterhoek tot de Brabantse Peel.
D66 wil de Veluwe en de Utrechtse Heuvelrug verbinden met een natuurcorridor tussen Garderen en Austerlitz, net als de Veluwe met de Oostvaardersplassen. We werken samen met Duitsland en België om natuurgebieden te verbinden.
Rond natuurgebieden zorgen we voor groene bufferzones die de natuur beschermen tegen stikstofuitstoot en verdroging. We leggen jaarlijks 20.000 hectare groene bufferzone aan om in 2040 op 400.000 hectare uit te komen. Het overgrote deel krijgt een landbouwfunctie. In deze bufferzones wordt industrie geweerd, ligt het waterpeil hoger dan op normale landbouwgrond en worden mest en bestrijdingsmiddelen tot het minimum beperkt.
Landbouwgrond kan soms meer biodiversiteit herbergen dan natuurgebieden. Maar dan moet er wel plek zijn voor poelen, bloemrijke slootkanten of een struikrand. D66 wil boeren ondersteunen om zulke elementen terug te brengen.
Als onderdeel van de stikstofmaatregelen van het huidige kabinet worden boeren rond Natura 2000-gebieden uitgekocht. D66 wil een deel van deze grond teruggeven aan de natuur. Het andere deel bestemmen we voor natuurinclusieve landbouw. D66 wil kijken naar de mogelijkheden voor een groene ruilverkaveling. Daarbij willen we boerenbedrijven zonder opvolger opkopen en deze doorverkopen aan boeren die rond Natura 2000-gebieden worden uitgekocht.
Voor de uitvoering van deze grondoperatie wordt een grondbank opgericht. De extra natuurgebieden komen in staatseigendom, maar de 400.000 hectare groene bufferzones worden verkocht of verpacht aan kringloopboeren en natuurcollectieven. Grond kan alleen onteigend worden als er anders grote vertragingen optreden voor het aansluiten van natuurgebieden. Het bestaande wettelijke instrumentarium, zoals de WILG wordt hiervoor ingezet.
Natuurbeheerorganisaties zijn verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van het natuurnetwerk. Daar horen hogere vergoedingen én eisen voor onderhoud bij.
De Markerwadden worden uitgebreid om de natuur- en waterkwaliteit van het Markermeer te versterken, waarbij tevens ruimte gevonden kan worden voor natuurinclusieve woningbouw tussen IJburg en Almere.
Niet alleen het Deltaplan Biodiversiteitsherstel en de Bossenstrategie worden omarmd en uitgevoerd, maar D66 zet zich in voor wereldwijde bindende biodiversiteitsdoelstellingen in navolging van het Parijsakkoord, een ‘Parijs’ akkoord voor de natuur. In dit akkoord wordt opgenomen dat de wereldwijde achteruitgang van biodiversiteit in 2030 gestopt moet zijn.
In programma’s voor grote wateren nemen we prioriteit en middelen voor natuurbehoud- en verbetering mee, ook met het oog op klimaatverandering. Met ons werelderfgoed de Waddenzee zijn we voorzichtig. Economische activiteiten tasten de natuur en het open landschap niet aan. Intensieve visserij en mijnbouw bouwen we af. We willen een helder beleidskader waaraan het beoogde natuurherstel kan worden getoetst en waarop kan worden gehandhaafd.

DENK verkiezingsprogramma

natuurparagraaf ‘Natuur’, pagina 79:
DENK wil dat komende generaties kunnen genieten van het prachtige groen dat ons land rijk is. DENK wil echter ook dat we realistisch omgaan met het natuurgebiedenbeleid. DENK wil daarom:
Versterking van hoogwaardige natuurgebieden
Realistische afweging van natuurgebieden in het licht van andere ruimteclaims

Forum voor Democratie verkiezingsprogramma

natuurparagraaf ‘Natuurbeheer’, pagina 71:
Wij koesteren de Nederlandse natuur. Er in vertoeven is goed voor de geestelijke en lichamelijke gezondheid. Goed beheren en verzorgen op een verstandige manier is cruciaal.
Het Nederlandse landschap is cultuurlandschap. Er is nog maar weinig van oorsprong natuurlijks aan. Het behoud en beheer van die natuur, is een samenspel van actiegroepen die strijden voor natuurbehoud, organisaties die zich specifiek richten op de natuur, maar ook van boeren, landgoedeigenaren en jagers. Wij hebben vertrouwen in boeren die op een duurzame manier produceren. En in eigenaren van landgoederen die alles in het werk stellen om hun landgoed in goede staat te houden. En ook in jagers die zorgvuldig overtollig wild afschieten. Tenslotte steunen we particuliere verenigingen die zich inzetten voor het behoud van mooie stukjes onbebouwd Nederland.
Bosbeheer kan heel goed aan particulieren worden overgelaten. Onze belangrijkste maatregel om de ‘natuur’ in stand te houden is beperking van bevolkingsgroei door te stoppen met massale immigratie. Dat is het enige dat de drang naar bebouwing van het landschap stopt. Daarnaast rekenen we vooral op particulier initiatief, dat de overheid moet faciliteren, in plaats van tegenwerken. We vragen daarbij de huidige terreinbeherende instanties om hun gebieden meer open te stellen voor bezoekers en dagrecreanten. De massale bomenkap die we de laatste jaren zien, hoofdzakelijk voor het verstoken in biomassacentrales, moet stoppen. In plaats daarvan planten we meer bomen aan.
Er is geen stikstofprobleem, maar een boekhoudkundig probleem. FVD wil de stikstofnorm naar Duits model invullen. Inkrimping van de veestapel is onnodig: boeren kunnen gewoon blijven boeren. Ook hoeft de maximumsnelheid niet omlaag en kan er gewoon gebouwd blijven worden.

GroenLinks verkiezingsprogramma

(pagina 19-21) Natuur is daarbij van onschatbare waarde. Maar ook te vaak weerloos tegen gevestigde economische belangen. GroenLinks geeft natuur in Nederland weer de plaats die het verdient. We leggen nieuwe natuur aan, bijvoorbeeld bij de Marker Wadden, Oostvaarderswold en in de Peel. We verbinden versnipperde natuurgebieden door het afmaken van de Ecologische Hoofdstructuur, geven rivieren de ruimte en houden onze kusten open. We halveren de uitstoot van stikstof. Industrie, verkeer en landbouw moeten daar allemaal eerlijk aan bijdragen, net als de luchtvaart. De luchtvaart behandelen we als iedere bedrijfstak. Dat betekent: voldoen aan duurzaamheidseisen, minder overlast en gewoon belasting betalen.
We leggen 100.000 hectare nieuwe natuur aan in Nederland. Dat is een gebied ter grootte van de Veluwe. We zorgen voor een vitaal netwerk van verbonden natuurgebieden, basiskwaliteit natuur in steden en natuurrijke agrarische gebieden. We beschermen de natuur beter door wettelijk vast te leggen dat de uitstoot van stikstof in 2030 met 50 procent moet zijn gedaald. Ook andere natuurdoelen worden beter wettelijk geborgd. We planten de komende kabinetsperiode 17 miljoen extra bomen: voor elke Nederlander een boom. Met dit alles herstellen we de biodiversiteit, die de afgelopen decennia dramatisch achteruit is gegaan. Daarnaast gaan we met nieuwe natuur klimaatverandering tegen, creëren we banen in natuurbescherming en -aanleg en maken we Nederland mooier voor inwoners en toeristen.
De natuur is in zichzelf waardevol. Gezonde natuur speelt een essentiële rol bij het beperken van klimaatverandering. Natuur verdient een stem en een eigen plek aan de onderhandelingstafel. We geven daarom – net als in andere landen – de natuur rechten, bijvoorbeeld via rechtspersoonlijkheid. Ecocide, de (grootschalige) beschadiging, vernietiging of het verlies van natuur en ecosystemen wordt strafbaar. Ook internationaal roepen we overheden, bedrijven en individuen die zich schuldig maken aan ecocide ter verantwoording.
We geven Nationale Landschappen, unieke combinaties van agrarisch gebied, natuur en cultuurhistorie, de status die ze verdienen. Dat betekent een betere bescherming en beter beheer van prachtige gebieden zoals de Hoekse Waard, Nationaal Park Zuid-Limburg, Noardlike Fryske Wâlden en Nationaal Landschap IJsseldelta. De Waddenzee, een Unesco Werelderfgoed, is een uniek gebied waar natuurbehoud en natuurontwikkeling voorop staan. We werken aan het behoud en herstel van de natuur, het weids landschap en de donkerte van de Wadden. Aan de kust van de Noordzee en de Wadden herstellen we grootschalige geleidelijke zoet-zoutwaterovergangen. We verbieden mijnbouw in het Waddengebied.

JA21 verkiezingsprogramma

(pagina 39-41) Blijft het terugdringen van CO2 overigens toch een doelstelling, dan graag praktisch verantwoord, stap voor stap, voorzien van draagvlak, haalbaar en betaal-baar. Niet door star vasthouden aan theoretische mo-dellen, maar door openstaan voor innovatie en nieuwe ontwikkelingen. Want ons land is door mensenhanden gevormd. Er is geen ongerepte natuur in Nederland. Zo zijn onze bossen aangelegd, door afplaggen ont-stonden heidegebieden en door nog extremere na-tuurvernietiging ontstonden zandverstuivingen. Zelfs de Veluwe is eerst volledig ontbost voor de lokale ijzerproductie, daarna afgeplagd tot er weinig meer groeide, en ten slotte weer beplant met bomen om hout te leveren aan de Limburgse mijnen. Als de mens niets zou doen, zou al deze ‘natuur’ na verloop van tijd weer in een boslandschap veranderen. Dat is het resultaat van het natuurlijke verloop van de groeiprocessen op onze breedtegraad. Het Nederlandse landschap is een cultuurlandschap. Een mooi en geliefd landschap, dat steeds verder wordt aangetast door pressiegroepen met deelbelangen. Een van de oorzaken daarvan is in de visie van JA21 dat het Nederlandse landschap niet meer integraal wordt bekeken, maar is verkaveld in ‘natuur’ en ‘landbouw’. En dat terwijl het landschap bestaat uit beide categorieën. Een integrale visie op landschap is daarom noodzakelijk.
Daarvoor vindt JA21 ontkoppeling van klimaatbeleid en energiedoelstellingen nodig. De industrialisering van het landschap door windturbines en zonnevlaktes staat in geen verhouding tot de veronderstelde opbrengsten in duurzaam rendement en afname van broeikasgassen. Er komen duizenden windturbines groter dan de Euromast op land en ter grootte van de Eiffeltoren op zee. Windturbines zorgen voor horizonvervuiling en voor gezondheidsproblemen door slagschaduw en laagfrequente tonen. Na de levensduur zorgt ontmanteling en verwerking van schroot voor een volgend en nog niet opgelost milieuprobleem. Ook in zee gaat het de verkeerde kant op. Het geplande grootschalige netwerk van windturbineparken in de Noordzee belooft in tegenstelling tot de voorgespiegelde fata morgana van blauwe paradijzen een funeste uitwerking te gaan hebben op het onderwaterleven, onder meer door trillingen en geluiden die zich over grote afstanden voortplanten en het zeeleven verstoren.
Uit het oogpunt van landschap en milieu is de noodzaak van het stoppen van zich als schimmels uitbreidende zonnevlaktes, veelal op vruchtbare landbouw-gronden, voor JA21 onontkoombaar. De overheid dient erin te voorzien dat windturbines en zonnevlaktes na de economische levensduur van vijftien tot twintig jaar worden ontmanteld, waarbij het terrein waarop ze zijn geplaatst in de oorspronkelijke staat met de oorspronkelijke bestemming wordt teruggebracht. Er zijn in Nederland voldoende grote daken beschikbaar om gebruik te maken van zonne-energie zonder dat ons landschap verder wordt aangetast. Wellicht nog het meest aansprekende voorbeeld van de fnuikende gevolgen voor het milieu van het koppelen van klimaat en energie is het bizarre verdienmodel van biomassa. Activisten hebben verzonnen dat het kaalkappen van bossen en wouden om deze te verbranden in industriële installaties bijdraagt aan ‘het klimaat’. Flora en fauna kreunen en steunen onder deze brute aanslag op de biodiversiteit terwijl de stijging van de zeespiegel geen centimeter wordt beïnvloed.
Het ontkoppelen van klimaat en energie neemt de zware hypotheek op natuur en landschap weg. De groene leefomgeving draagt bij aan het geestelijk en lichamelijk welbevinden. Goede zorg voor natuur en landschap is cruciaal. Dat kunnen wij. Het Nederlandse landschap, bossen, heide en ook natuurgebieden, zijn in de loop van de eeuwen door mensenhanden gevormd. Wij willen nauwe samenwerking tussen alle huidige gebruikers van het landschap, van agrariërs tot natuur-beheerders, omdat we de gezamenlijke plicht hebben dit te beschermen. Uiteraard kan er een spanning bestaan tussen landbouwareaal en natuur, en tussen agrarische belangen en die van de natuurbeheerder. In dit spanningsveld wil JA21 verstandig opereren en de belanghebbenden met elkaar in gesprek brengen om op die manier niet eenzijdig voor bepaalde activistische belangen te kiezen. Dat doen we door hen samen te laten werken voor behoud en verbetering van karakteristieke Nederlandse landschappen. In dit kader zien we bijvoorbeeld hoe eigenaren van landgoederen zich inzetten om de groene leefomgeving in goede staat te houden en het landschap te verbeteren. Natuur en landschap dienen toegankelijk te zijn voor bezoekers daar waar het kan. Daarbij moet worden aangetekend dat ruimte moet blijven voor rustgebieden voor flora en fauna. We moeten doordacht omgaan met openstelling, aangezien niet alle gebieden zich daarvoor lenen.
Met de tijd veranderen de inzichten en daarmee ook de wijze waarop met natuur en landschap wordt omgegaan. Het modelleren van de groene leefomgeving zal nooit ophouden. Het beschermen en bevorderen van landschappelijke waarden en natuur staan in het teken van het gegeven dat Nederland een dichtbevolkt land is met een relatief klein oppervlak. Omgaan met de groene buitenruimte vraagt om verstandige keuzes. Wat ons bindt, is dat het landschap van ons allemaal is. De waarde van landschap strekt volgens JA21 veel verder dan dat van geïsoleerde stukken grond beschermd door straffe regels en omgeven met hoge hekken. Landschap is met de omgeving verweven, wat betekent dat natuurbeschermers het koesteren, dat boeren er oog voor hebben in hun bedrijfsvoering, dat recreanten baat hebben bij het groen, dat er aansluiting is met terreinen die een andere bestemming hebben. Door het hanteren van dit brede perspectief voorkomen we een tunnelvisie. Besluitvorming over ons landschap vraagt een belangenafweging die rekening houdt met het totaalplaatje. Zo wordt het groen onlosmakelijk deel van onze leefomgeving

Partij voor de Dieren verkiezingsprogramma

natuurparagraaf ‘Natuur verbinden en beschermen’, pagina 15-16:
Natuur verbinden en beschermen. Natuur is van groot belang voor de biodiversiteit en voor het welbevinden van mens en dier. Daarom is het belangrijk om te zorgen voor voldoende natuur, zodat alle belangen kunnen worden gediend. Grote aaneengesloten gebieden waar dieren rust kunnen vinden en waar de biodiversiteit kan opbloeien. Dan is er ook voldoende ruimte voor mensen om van de natuur te genieten.
Toch bungelt Nederland onderaan in de EU als het om de hoeveelheid natuurgebieden gaat en worden natuurgebieden door de overheid letterlijk in de uitverkoop gedaan. De Partij voor de Dieren wil dat de natuur die we nog overhebben in Nederland blijft en wordt uitgebreid. We willen dat het oorspronkelijke plan om natuurgebieden met elkaar te verbinden (de ecologische hoofdstructuur) alsnog wordt uitgevoerd, zodat planten- en diersoorten betere kansen krijgen, en de hoeveelheid natuur toeneemt en robuuster wordt.
Natuurbeleid wordt weer de eerste taak en verantwoordelijkheid van het Rijk in plaats van die van provincies, inclusief resultaatsverplichting voor natuurherstel, met concrete en afrekenbare termijnen en doelstellingen.
De verantwoordelijkheid voor de Oostvaardersplassen wordt Rijksbeleid en is niet langer de verantwoordelijkheid van de Provincie Flevoland.
De oorspronkelijke Ecologische Hoofdstructuur (EHS), een netwerk van aaneengesloten natuurgebieden, wordt in zijn geheel uiterlijk in 2025 alsnog gerealiseerd. Natuurgebieden van de overheid worden niet verkocht.
Natuurgebieden die bijna onomkeerbaar zijn aangetast, worden met voorrang aangekocht, hersteld en waar mogelijk verbonden met andere natuurgebieden.
Activiteiten en projecten die ten koste gaan van bestaande natuur, mogen alleen doorgaan als ze aantoonbaar en essentieel bijdragen aan duurzaamheid op lange termijn. Als opoffering van natuur onvermijdelijk is, wordt vooraf en in de directe omgeving een dubbele hoeveelheid natuur gecompenseerd.
Een natuurnetwerk in het water. De Noordzee is ons grootste natuurgebied, met van oorsprong een grote soortenrijkdom. Helaas verkeert het gebied in kritieke toestand. Door intensieve visserij zijn grote vissen als haaien en roggen er zeldzaam geworden.
De Waddenzee moet de wettelijke bescherming krijgen die dit UNESCO-werelderfgoed verdient. Verstorende economische activiteiten zoals gaswinning en visserij worden aan banden gelegd.
Er komen meer beschermde zeereservaten. Hier is geen plaats voor visserij, gaswinning of andere schadelijke activiteiten en kunnen vissen en planten herstellen. Gebieden als het Friese Front, Natuurpark Oosterschelde en de Centrale Oestergronden krijgen volledige bescherming.
Voor herstel en behoud van mariene ecosystemen wordt met spoed het ‘nee, tenzij’-principe toegepast voor economische activiteiten.
In de Wet natuurbescherming wordt de bescherming van verschillende kwetsbare trekvissen en zeezoogdieren hersteld. De mogelijkheid voor vissen om te migreren is een harde voorwaarde. Waar er hindernissen zijn, worden voorzieningen zoals vistrappen aangelegd die het voor vissen mogelijk maken om te passeren.
In gemalen komen jaarlijks miljoenen vissen om het leven. Sluizen en gemalen worden aangepast, zodat vissen erlangs kunnen zwemmen. Visserij in de omgeving van die vispassages wordt per direct verboden. Vismigratieroutes van en naar zee worden veilig voor vissen en de Haringvlietsluizen worden verder geopend.
Er komt een waterverbinding en vismigratie-route tussen het IJsselmeer en het Markermeer.

PvdA verkiezingsprogramma

(pagina 53) De European Green Deal en de Klimaatwet worden leidend voor de duurzame agenda van Nederland. We willen de uitstoot van broeikasgassen tegengaan, meer duurzame energie, minder vervuiling door plastic en meer bomen. Europese regelgeving dwingt lidstaten klimaatbeleid op elkaar af te stemmen. Zo werken we ook in Europees verband toe naar een klimaatneutraal continent. Alle wetgeving toetsen we op de gevolgen voor het klimaat.
(pagina 56-57) Wij willen schone en gezonde lucht. De coronacrisis laat zien dat wanneer de economie en het verkeer stilstaan, de lucht letterlijk schoner wordt. In een natuur met meer biodiversiteit en herstelde ecosystemen beschermen we ons beter tegen de gevolgen van klimaatverandering. Dat vraagt om grootschalige investeringen in een groene en schone leefomgeving en duurzame mobiliteit.
Extra investeren in ecologische structuur, verbinden en uitbreiden natuurgebieden. Onze ambitie is minimaal 50.000 hectare extra natuur in 2027. Mensen genieten van mooie natuur, daarom leggen we wandel en fietspaden door onze natuurgebieden en maken deze beter toegankelijk. Succesvolle natuurontwikkelingsprojecten, zoals Marker Wadden, zetten we voort en breiden we uit.

PVV verkiezingsprogramma

De PVV heeft geen specifieke standpunten over natuurherstel

SGP verkiezingsprogramma

natuurparagraaf ‘Natuur’, pagina 124-125:
Flora en fauna zijn te waardevol om niet te beschermen, of dat nou in steden en dorpen is of op boerenland dan wel in natuurgebieden. De rijke verscheidenheid aan soorten en rassen is groot en ontzettend mooi. Die diversiteit is door God in de schepping gelegd. Ze draagt mede bij aan de weerbaarheid van ecosystemen. Een omgeving vol groen is een zegen. Die kan mensen tot rust brengen. Bossen slaan CO2 op en dragen bij aan een goed klimaat en een goede waterhuishouding. Goed natuurbeheer en beschermen van de schepping is daarom een belangrijke opdracht. Boeren kunnen daarbij een belangrijke rol spelen.
Provincies hebben een centrale positie bij de uitvoering van het natuurbeleid. Het Rijk moet de regionale bestuurders in staat stellen hun rol om de natuur en leefomgeving te beschermen waar te maken. Belangrijk aandachtspunt daarbij is de opgave om ervoor te zorgen dat de natuur minder kwetsbaar is voor extreme droogte doordat het beter in staat is het water vast te houden.
Het is goed dat in het kader van de stikstofproblematiek extra geld is uitgetrokken voor natuurbescherming. Voorkomen moet worden dat door de focus op het oplossen van juridische problemen beheerbudget ondoelmatig besteed wordt en er kansen blijven liggen.
Een euro voor natuur kun je maar één keer uitgeven. Laat dat dan zijn voor goed beheer van bestaande gebieden en meer agrarisch en particulier natuurbeheer. Dat is stukken beter dan het te steken in dure opkoopprogramma’s.
Net als bij de monumentenzorg, zou het goed zijn als het beheer van de natuur mede wordt gefinancierd door private partijen. Bijvoorbeeld door een fonds voor laagrentende en langlopende leningen.
Grootschalige bomenkap voor het verstoken van biomassa in energiecentrales kan niet de bedoeling zijn. Zorgvuldig bosbeheer moet voorop staan ook in het buitenland.
Agrarische natuurverenigingen doen goed werk voor de bescherming van akker- en weidevogels. Het is van belang dat er voldoende budget is voor agrarisch natuurbeheer en dat gewerkt wordt met lange termijn contracten.
Natuurcompensatiegelden blijven op de plank liggen omdat het nu vooral ingezet wordt voor aankoop van gronden. Deze gelden moeten ook ingezet worden voor meer natuurbeheer door boeren.
Goede landbouwgrond zet je niet onder water. Natuurherstel moet primair gebeuren via buitendijkse maatregelen.
Braakliggende terreinen worden waar mogelijk tijdelijk zo ingericht dat de natuur ervan kan profiteren.
Er dient meer geïnvesteerd te worden in de teelt van bomen. Dat is niet alleen goed in het kader van de klimaatverandering, ook kan het de uitstoot van CO2 compenseren. En het is heel goed voor een betere luchtkwaliteit.Omdat er vooral veel kleine ondernemers in de bomenteelt werkzaam zijn en de kwetsbaarheid bij ziektes groot is, verdient onderzoek naar het vergroten van diversiteit en van innovatieve ontwikkeling van de bomenteelt landelijke steun.

SP verkiezingsprogramma

(pagina 23) We behouden en verbeteren de biodiversiteit. Natuurgebieden worden met elkaar verbonden en we zorgen voor een flinke uitbreiding van de natuur, ook in zee. In veenweidegebieden wordt de waterstand waar mogelijk verhoogd. Aantasting van de natuur en landschap door bebouwing en versnippering gaan we tegen. Met een nationaal bomenplan gaan we voor elke Nederlander een boom plan ten, ook als extra bijdrage aan een beter klimaat. Er komt een apart programma om stikstofuitstoot te bestrijden, zodat we woningen kunnen blijven bouwen, gebaseerd op het weghalen van stikstofbronnen en uitbreiden van de natuur. De hobbyjacht gaan we verbieden.

Splinter verkiezingsprogramma

natuurparagraaf ‘Natuur en biodiversiteit’:
Natuur heeft een intrinsieke waarde; waarde in zichzelf. Het gaat slecht met de Nederlandse natuur; slechts 4 procent van onze natuurgebieden is in goede staat. Het aantal wilde dieren is in Nederland gehalveerd sinds 1990. Dat zijn schrikbarende cijfers.
Splinter wil de natuur robuuster maken. Beschermen en verbinden. Natuur is onmisbaar voor onze biodiversiteit. Biodiversiteit is de verscheidenheid aan flora en fauna binnen een gebied. Dit is heel belangrijk voor de leefbaarheid van ons land en van onze planeet. Voor mens en dier. In Nederland is de biodiversiteit, afgemeten aan de kwaliteit en de kwantiteit van natuur, afgenomen tot ongeveer 15% van de oorspronkelijke situatie. Het verlies aan biodiversiteit is daarmee aanzienlijk groter dan in de andere landen binnen Europa en in de rest van de wereld. Nederland bungelt onderaan de lijst Europese landen wat betreft hoeveelheid natuur. Dat moet veranderen.
Zoals het Planbureau van de Leefomgeving (PBL) in 2020 adviseerde: de overheid mag niet meer vergeten om de burger mee te nemen in het vormgeven van beleid. De burger mag niet het sluitstuk zijn van het institutionele overleg. Splinter wil de burger nadrukkelijk meenemen in de vormgeving van en de communicatie over beleid. Ook natuurbeleid moet voor iedereen te begrijpen zijn. Wat kan er van mensen worden verwacht? De overheid heeft de taak om op een begrijpelijke manier uit te leggen wat er nodig is om de ecologische crisis waar wij ons in bevinden en de waarde die natuur naast de intrinsieke waarde vertegenwoordigt, voor de gezondheid maar óók voor de economie, uit te leggen. En de actie te ondernemen die nodig is om meer en betere natuur te ontwikkelen, de biodiversiteit zo veel mogelijk te herstellen en Nederland gezonder en leefbaarder te maken. Dit alles vanuit het perspectief van Brede Welvaart (zie ook het hoofdstuk Economie). Door de coronacrisis is die urgentie alleen nog maar groter geworden. Een gezonde leefomgeving is letterlijk van levensbelang.
Wonen en leven in een groene omgeving is van groot belang. Splinter wil nadrukkelijk niet de steden nog verder verstenen en verdichten, maar ruimte geven aan stadsnatuur en groen. (Zie ook hoofdstuk Wonen)
De ecologische hoofdstructuur (EHS) zoals deze gepland was, wordt alsnog afgemaakt en met elkaar verbonden. Dit moet uiterlijk 2025 klaar zijn. Natuurgebieden worden met elkaar verbonden om deze robuuster te maken en migratie van wilde dieren te bevorderen. Ook wordt er ingezet op het ontwikkelen van nieuwe natuur en het teruggeven van landbouwgrond aan de natuur.
Natuurgebieden worden niet meer in de uitverkoop gedaan om het wegvallen van subsidies aan bijvoorbeeld Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten op te vangen. Het natuurbeheer moet weer de middelen krijgen die het nodig heeft om de natuur in stand te houden en robuuster te maken. Daar past het verplicht naar verdienmodellen zoeken niet bij. Dus geen natuur opofferen aan allerlei economische activiteiten. Ook festivals in kwetsbare natuur hoeven dan niet meer plaats te vinden als noodsprong om geld voor natuurbeheer te vinden.
Natuur zou in principe niet opgeofferd moeten worden voor economische activiteiten en projecten. Natuur die eenmaal verdwenen is komt niet of heel moeilijk weer terug. Natuur die onverhoopt tóch verdwijnt, dient in de nabije omgeving gecompenseerd te worden met nieuwe natuur. Splinter wil wettelijk vastleggen dat de natuur die opgeofferd wordt, dubbel gecompenseerd moet worden in de nabije omgeving.
Stiltegebieden blijven stil.
Er moet ingezet worden op het creëren van nieuwe natuur. Bijvoorbeeld bij de Marker Wadden, Oostvaarderwold (Oostvaardersplassen verbinden, zie hoofdstuk Dierenwelzijn paragraaf Oostvaardersplassen) en in de Brabantse Peel. Ook gebieden die kampen met arme grond, bodemdaling of verzilting, willen we rust geven in de vorm van nieuwe natuur. Deze gronden zijn toch niet (meer) aantrekkelijk voor de landbouw.
We volgen graag het voorbeeld van andere groene partijen die inzetten op minstens 100.000 hectare aanleg van nieuwe natuur. Dat is een gebied zo groot als de Veluwe. Met de inkrimping van de veehouderij door een einde aan de bio-industrie oftewel de intensieve veehouderij (zie hoofdstuk Landbouw), komt daar ruimte voor. Ook het aanplanten van 17 miljoen extra bomen, voor iedere Nederlander een boom, is een initiatief dat Splinter van harte ondersteunt. In de provincie Utrecht wordt al onderzocht hoeveel extra bos aangeplant kan worden; laten we dat uitbreiden.
Door een einde te maken aan de intensieve veehouderij en omschakeling naar kleinschalige, diervriendelijke kringlooplandbouw, krijgt de natuur weer lucht. Het stikstofprobleem wordt daarmee grotendeels opgelost.
Rondom natuurgebieden komen groene bufferzones die de natuur beschermen tegen stikstofuitstoot en verdroging. In deze zones wordt industrie geweerd, wordt het waterpeil niet kunstmatig laag gehouden zoals op landbouwgrond wel het geval is en zijn vermesting en landbouwgif verboden.
In 2030 willen we het stikstofgehalte gehalveerd hebben ten opzichte van 2020.
Op plekken waar het kan en recreanten geen schade aan richten door hun aanwezigheid, moeten natuurgebieden worden opengesteld. Om binding te krijgen met de natuur en voor een gezonde geest in een gezond lichaam, is het van belang dat zoveel mogelijk mensen in de natuur recreëren.
Het decentraliseren van natuurbeleid naar de provincies en gemeenten was een grote fout. Dat moet worden teruggedraaid, in het belang van kwetsbare natuur en diersoorten. Als provincies eigen lijsten van icoonsoorten en mate van bescherming mogen bepalen, dan ontbreekt de nationale regie en het centrale overzicht volledig. Natuurbeleid hoort weer volledig onder verantwoordelijkheid en centrale regie van Rijksoverheid te vallen. Inclusief resultaatverplichting, afrekenbare (tussen)doelen en periodieke voortgangsrapportage aan de Kamer.
Oostvaardersplassen: zie hoofdstuk Dierenwelzijn
De ecologie in de Noordzee, de Waddenzee en het IJsselmeer dient beter beschermd te worden. De biodiversiteit van de Noordzee staat onder grote druk. Zie ook: hoofdstuk dierenwelzijn, Zee, vissen en andere zeedieren: beschermen van kwetsbare onderwaternatuur.
We geven water en rivieren de ruimte. De Nederlandse kusten blijven open. Geen bouwwerken in de duinen die onze natuurlijke bescherming tegen het water en het unieke duinlandschap verstoren en beschadigen.
In het buitenland is het geven van rechten aan natuur, bijvoorbeeld door rechtspersoonlijkheid, al een beproefde methode gebleken om natuur beter te beschermen. Het Waddengebied is een natuurgebied dat daarvoor in aanmerking zou moeten komen.
Ecocide, het (grootschalig) beschadigen of vernietigen van natuur en ecosystemen wordt strafbaar.
Lichtvervuiling, landschapsvervuiling en andere vormen van verstoring van natuurgebieden worden strenger aangepakt. Nederland is inventief genoeg om daar oplossingen voor te bedenken die zowel mens als natuur verder helpen.
Weids landschap houden we weids. De “verdozing” van Nederland moet worden tegengegaan. Steeds meer mensen hebben heimwee naar het open Nederlandse landschap dat zo kenmerkend is. Dat noemt men ook wel “landschapspijn”. Splinter zet zich in om dat proces te keren.
Splinter ondersteunt een ‘Parijsakkoord voor de natuur’: de wereldwijde achteruitgang van biodiversiteit moet zo snel mogelijk stoppen.

Volt verkiezingsprogramma

(pagina 14-15) Landbouw en natuur. Een groot deel van de Nederlandse grond wordt gebruikt voor intensieve landbouw. Maar intensieve landbouw is schadelijk voor de natuur en voor biodiversiteit. Natuur en biodiversiteit zijn cruciaal in de strijd tegen klimaatverandering. Bovendien hebben de natuur, planten en dieren waarde op zichzelf, naast het belang dat ze hebben voor mensen. Volt wil zorgen dat natuur en landbouw meer in balans komen. Dit is goed voor mens, dier en natuur.
Europese natuurgebieden verbinden. Het behoud van biodiversiteit in de natuur is een steeds urgenter vraagstuk. Wij mensen breken dit systeem steeds verder af en maken het homogener door onder andere de kap van bossen en het leegvissen van de oceanen. Het is de hoogste tijd om de diversiteit in de natuur te versterken. Dit doen we door alle Natura2000 gebieden in Europa met elkaar te verbinden, waaronder gebieden in de zee. Het totale oppervlak aan beschermd natuurgebied wordt vergroot tot 30% in 2030. Zo versterken we de biodiversiteit en is er meer ruimte voor recreatie en natuurinclusieve landbouw.
Stadsboswachter voor biodiversiteit in de stad. Ook steden zijn onderdeel van ons ecosysteem. Dus hebben we ‘stadsboswachters’ nodig. Die functie is al ingevoerd in Rotterdam; de stadsboswachter zorgt daar voor vergroening van de stad door onder andere het planten en onderhouden van bomen, het onderhoud van meer diverse stadsbossen, het inpassen van natuur in bestaande bebouwing en het aanplanten en onderhouden van ecosystemen in de stad.

VVD verkiezingsprogramma

natuurparagraaf ‘Natuur’, pagina 93-94:
Onze natuur draagt bij aan ons welzijn, biedt mensen een plek om te recreëren en levert bruikbare grondstoffen. Het gebruik van het landschap in Nederland komt echter onder druk te staan. De ruimte is schaars waardoor het lastig is om tegemoet te komen aan alle wensen die er zijn voor wonen, ondernemen, reizen en natuur. We moeten ons blijven inspannen voor herstel en behoud van de natuur en de versterking van de biodiversiteit in Nederland, gebaseerd op objectieve gegevens, dit is ook van belang voor onze economie. De spanning tussen deze belangen is de afgelopen jaren ook duidelijk geworden toen de Programmatische Aanpak Stikstof ongeldig is verklaard. De Wet Stikstofreductie en natuurverbetering biedt een oplossing voor de PAS-melders en vrijgestelden en wij staan pal voor de uitvoering hiervan. De komende jaren moet worden ingezet op een realistisch en haalbaar natuurbeleid. Waarbij de overheid, natuurorganisaties en de agrarische sector samenwerken aan een aantrekkelijk landschap, waar het goed wonen, werken, ondernemen én recreëren is. De komende jaren zetten we in op:
Een herijking van de aangewezen Natura 2000-gebieden waarbij we kritisch kijken naar de regels en soorten die niet voortvloeien uit EU-regels of door Nederland zelf zijn toegevoegd. Europese richtlijnen voeren we niet strenger in dan de EU voorschrijft. Zo kunnen we nog steeds genieten van de natuur en houden we ons natuurbeleid realistisch. Hierbij is het ook belangrijk te kijken naar mogelijk tegenstrijdige doelen en worden niet op voorhand zaken uitgesloten.
Er worden geen nieuwe Natura 2000-gebieden aangemeld of aangewezen. Daar waar mogelijk voegen we (beschermde) natuurgebieden samen.
Balans tussen de belangen van economie en natuur bij de aanpak van de landelijke stikstofuitstoot via het nieuwe registratiesysteem. Zo krijgen ondernemers zekerheid bij vergunningverlening en blijft onze mooie natuur behouden.
Uitbreiding van de lijst met bejaagbare wildsoorten om schade en overlast door diersoorten waar er te veel van zijn te voorkomen. Ongecontroleerde groei van deze soorten kan een bedreiging vormen voor de volksgezondheid, verkeersveiligheid, landbouw of natuur.
Aanplanten van nieuwe hectares bos binnen natuurnetwerken dat niet ten koste gaat van het areaal kostbare landbouwgrond. Daarbij voorkomen we dat deze gebieden direct een beschermde status krijgen en activiteiten als wonen, ondernemen en recreatie beperken.
Terugdringen van drugsdumpingen in de natuur. Handhavers van de openbare orde worden van de juiste middelen voorzien om in te kunnen grijpen. Dit gaat hand in hand met de training die daarbij hoort